Ergonomia w kuchni 5 komentarzy

Przy planowaniu kuchni kluczowe znaczenie ma jej funkcjonalność. To, co ładnie wygląda w salonie sprzedaży czy na zdjęciu, nie zawsze sprawdzi się w życiu codziennym. Planując kuchnię, pamiętaj, że będzie ona służyć Tobie i Twoim bliskim.

Jako, że w kuchni spędzamy dużo czasu, warto urządzić ją tak, by na wykonywanie niezbędnych czynności nie stracić zbyt wiele czasu. Ergonomia opiera się na aranżacji kuchni w taki sposób, aby nie tracić czasu i energii na zbędne czynności, bieganie od szafki do szafki, "nurkowanie" w nich, przekładanie większości przechowywanych przedmiotów. Prawidłowa ergonomia w kuchni potrafi skrócić czas przygotowywania posiłków o 60% i czas poświęcony na gotowanie o 28%.

Planując wygodną kuchnię warto zwrócić uwagę również na wystarczającą długość blatów roboczych, dużą liczbę szuflad, odpowiednią liczbę gniazdek elektrycznych i dobre oświetlenie blatu roboczego.

Zasada czterech stref

W kuchni możemy wyodrębnić strefy:

Zapasów (lodówka i produkty)

Ponieważ wszystko zaczyna się od wyjęcia potrzebnych do gotowania rzeczy, pierwsza, przy drzwiach wejściowych, stać powinna lodówka lub szafka przeznaczona do przechowywania żywności. Obok lodówki przyda się miejsce do wykładania zakupów i blat do czyszczenia, krojenia i obierania wyjętych z lodówki produktów.

Spiżarnię  zaprojektuj w kuchni, a nie w osobnym pomieszczeniu magazynowym, jak w przeszłości. Będziesz mieć bezpośredni dostęp do żywności i nie będziesz musiał chodzić  do innego pomieszczenia. 

Ważne jest, aby mieć schowki, które są wystarczająco duże i mieć łatwy dostęp do swoich towarów przez „wyciąganą sekcję”. Urządzenia te dają bardzo jasny obraz wszystkiego w szafie, więc łatwym będzie znaleźć te przedmioty, które często wykorzystujemy   lub szybko opróżnić szafę w celu sięgnięcia rzeczy, które umieściliśmy głębiej. 

Suche zapasy żywności mogą być przechowywane w wyciągach lub na wysuwanych półkach, które są dostępne w praktycznie każdej szerokości i wysokości. System powinny być zawsze usytułowane w pobliżu lodówki i strefy przygotowania żywności.

Zmywania (zlew, zmywarka, kosz na śmieci)

Bezpośrednio przy blacie z strefy 1 powinien znaleźć się zlewozmywak, gdzie możemy umyć produkty lub wypłukać. Wygodnie jest pod zlewem umieścić kosz na śmieci, w tym bowiem miejscu zbierać się będzie najwięcej odpadków. 

Zmywarka powinna być usytułowana po lewej lub prawej stronie zlewu, tuż obok zlewu. Skutkiem zbyt dużej odległości między nimi jest konieczność dodatkowego podłączenia do sieci wodociągowej. Umyte sztućce, talerze, kubki, szklanki powinny być przechowywane w pobliżu zmywarki.

Przygotowywania (blat roboczy, deski, miski, mikser, przyprawy)

Obszar roboczy w kuchni powinien znajdować się po lewej i po prawej stronie zlewozmywaka i prowadzić do kuchennej płyty grzejnej po prawej stronie. Ponieważ jest to główna powierzchnia robocza między zlewozmywakiem i płytą kuchenną musi mieć przynajmniej 90cm szerokości oraz 60cm głębokości tak, aby wszystkie konieczne prace kuchenne wykonywane były sprawnie i wygodnie. Większa głębokość powierzchni roboczej zapewnia odpowiednio więcej przestrzeni. Jeżeli planujemy ciąg szafek na górze – to nad tą częścią blatu wygodnie jest przechowywać przyprawy.

Należy dopilnować, aby w bezpośredniej bliskości strefy przygotowania posiłków dostępne były:

•                     miejsce odpowiednie do przechowywania naczyń kuchennych,

•                     wystarczająca liczba gniazdek elektrycznych oraz dobre oświetlenie,

•                     dodatkowe deski do krojenia,

•                     pojemny kubeł na odpadki w zasięgu ręki,

•                     miejsce, przy którym można usiąść, jeśli praca w kuchni wymaga więcej czasu.

Gotowania/Pieczenia (kuchnia, piekarnik, mikrofalówka, garnki).

W następnej kolejności stawiamy kuchenkę i piecyk, nad nimi oczywiście instalujemy okap, dzięki któremu zapachy nie przenikną do reszty mieszkania. Szersza, np. 80-centymetrowa, płyta grzejna daje kucharzowi więcej możliwości i pozwala mu korzystać z kilku palników/stref grzejnych jednocześnie, bez względu na wielkość patelni i innych naczyń. Należy pamiętać o instalacji wyciągu dopasowanego do płyty kuchennej, najlepiej nieco szerszego od płyty i zainstalowanego powyżej głowy użytkownika. Całość naszego ciągu roboczego powinien kończyć stoliczek lub kawałek blatu, który posłuży do stawiania gotowych już dań, a także do gromadzenia brudnych naczyń.  Istotne jest zapewnienie wystarczającej powierzchni roboczej i miejsca do przechowywania po lewej i po prawej stronie płyty grzejnej. Zalecane jest 30 cm wolnej powierzchni po obu stronach płyty.

Bardzo dobrym rozwiązaniem jest zamieszczenie sprzętu AGD w bloku szafek w tzw. wysokiej zabudowie słupkowej. Umieszczenie piekarnika w słupku np. na wysokości 90 cm zdecydowanie ułatwi wkładanie i wyjmowanie potraw. Ponadto przez cały czas będziemy mogli obserwować proces pieczenia, ponieważ wnętrze piekarnika znajduje się na wysokości oczu. W wysokim słupku można też umieścić więcej urządzeń, np. kuchenkę mikrofalową czy ekspres do kawy. Dzięki temu piekarnik znajdzie się też poza zasięgiem dzieci.

Strefy te należy umieścić w powyższej kolejności, zgodnie z ruchem wskazówek zegara (dla osoby leworęcznej odwrotnie). Podstawową zasadą jest rozlokowanie tych stref w kuchni w taki sposób, żeby móc swobodnie i płynnie przechodzić od jednego etapu przygotowywania posiłku do drugiego.

Trójkąt roboczy a kształt kuchni

Oprócz miejsca ulokowania poszczególnych urządzeń ważne są również odległość między nimi. W małych kuchniach z konieczności czasami je zmniejszamy, ale w dużych nie warto ich zwiększać, by niepotrzebnie nie biegać. Według zasad ergonomii w kuchni kuchenne prace powinny ułożyć się w tzw. trójkąt roboczy, który obrazuje ustawienie trzech głównych elementów wyposażenia kuchni: lodówki, zlewozmywaka i płyty kuchennej/ piekarnika, opartych na wierzchołkach trójkąta.

Odległości między urządzeniami w trójkącie roboczym powinny mieścić się w następujących przedziałach:

- między lodówką a zlewozmywakiem: 120-210 cm,

- między zlewozmywakiem a kuchenką: 120-210 cm (ew. 90 cm w małych pomieszczeniach)

- między lodówką a kuchenką: 120- 270 cm

http://tajemnicekuchni.pl/

Najwygodniejsze jest ustawienie szafek kuchennych w kształcie litery U, gdy tzw. trójkąt roboczy lodówka-zlew-kuchenka był jak najbardziej zwarty. Najmniej wygodna jest kuchnia jednorzędowa.

Zabudowa dwurzędowa

Urządzenia zlokalizowane są po przeciwnych stronach kuchni. Po jednej stronie szafki ze zlewozmywakiem, głównym blatem roboczym i kuchenką, a po drugiej stronie - wysoka szafa, lodówka i długi blat. Jest to wygodne rozwiązanie do wnętrza krótkiego, ale w miarę szerokiego (min. 240 cm), tak aby odległość między dwoma rzędami szafek wyniosła nie mniej niż 90-120 cm.

Między równoległymi ciągami kuchennymi należy pozostawić przejście szer. co najmniej 120 cm. Umożliwia ono nie tylko wygodne poruszanie się, ale również swobodne otwarcie piekarnika, niekłopotliwe otwieranie szafek i jednoczesne korzystanie z kilku urządzeń kuchennych. 

Zabudowa w kształcie litery L

W prawie każdej kuchni (z wyjątkiem długiej i wąskiej) sprzęty można funkcjonalnie rozmieścić ustawiając je wzdłuż dwóch prostopadłych ścian. Wówczas lodówka i zlewozmywak powinny być ustawione pod jedną ścianą, a kuchenka pod drugą. Dzięki temu wygospodarujemy sporo miejsca na blat roboczy między zlewozmywakiem a kuchenką.

Jeśli miejsce na to pozwoli, przy wolnej ścianie można ustawić wygodny stół, który będzie miejscem do spożywania posiłków, a w razie potrzeby posłuży jako dodatkowe miejsce do pracy.

Zabudowa w kształcie litery U

W tym układzie dwa ciągi robocze usytuowane wzdłuż przeciwległych ścian są połączone trzecim, poprzecznym, a każdy ze sprzętów ustawiony jest wzdłuż innej ściany. 

Zlewu nie należy umieszczać centralnie pod oknem, by nie tracić oświetlonego światłem dziennym blatu roboczego. Kuchenkę i lodówkę ustawia się w bocznych ciągach roboczych.

Zabudowa jednorzędowa

Przy takim ustawieniu sprzętów trudno o zastosowanie zasady trójkąta, ale zachowanie odpowiedniej kolejności gwarantuje wygodę pracy. Sprzęty są rozmieszczone wzdłuż jednej ściany. Ciąg roboczy zaczyna lodówka, za nią szafka z blatem na produkty wyjmowane z lodówki.

Za blatem powinien być umieszczony zlewozmywak i - w odległości min. 80-90 cm - płyta grzejna. Ponieważ musimy mieć wygodny dostęp do garnków z każdej strony, dlatego za płytą musi zostać min. 30-40 cm blatu.

 

http://www.sklep.woodpol.com.pl/

Oświetlenie w kuchni

Podstawą jest dzienne światło wpadające najlepiej przez północne lub wschodnie okno.

W małej kuchni wystarczy jedna duża lampa ulokowana na środku, gdy kuchnia jest duża, przydadzą się 2-3 lampy, rozmieszczone tak, by równomiernie oświetlały pomieszczenie.

Oświetlenie blatu roboczego najlepiej zamontować pod wiszącymi szafkami. Może to być kilka niewielkich lampek lub podłużna, bezcieniowa świetlówka, zwracając uwagę na to, by snop światła zawsze był skierowany bezpośrednio na blat i nie raził w oczy.

Miejsce do spożywania posiłków

W  kuchni dobrze jest przewidzieć miejsce do zjedzenia posiłku – nawet jeśli masz osobną jadalnię, nie zawsze będzie czas na korzystanie z niej. Codzienną poranną kawę możesz wypić przy niewielkim stoliku lub podwyższonym blacie pełniącym funkcję bufetu.

Stół powinien mieć szerokość 100 cm, wtedy zmieszczą się na nim nakrycia ustawione po obu stronach oraz naczynia z potrawami pośrodku. Jedna osoba przy stole potrzebuje miejsca o wymiarach: 60 cm wzdłuż blatu i 40 cm w głąb. Odstęp między stołem a np. ścianą powinien mieć minimum 80 cm, wtedy można swobodnie odsuwać krzesło. Odległość tę powinno się powiększyć:

•       do 110 cm, gdy potrzebne jest przejście dla osoby roznoszącej dania,

•       do 130 cm , jeśli za stołem stoją szafki,

•       do 150 cm, jeśli są tam kuchenka i piekarnik.

Między blatem a szafkami wiszącymi odległość powinna wynosić co najmniej 50 cm. Najwyższa półka ma znajdować się nie wyżej niż na wys. 180 cm - wtedy wszystko jest w zasięgu ręki bez konieczności wspinania się.

Pamiętaj jednak, że ważniejsze niż sztywne trzymanie się zasad ergonomii jest to, abyś dobrze się czuł w swojej kuchni. Od każdej reguły są odstępstwa. Musisz tylko świadomie się na nie decydować.